Yirmi Dokuzuncu Söz'ün Şerhi

kân var mıdır?” da‘vâsını, “Evet vardır. Elbette Kıyâmet kopacak ve haşir vukú‘ bulacaktır” diye on bir madde ile isbât etmiştir. 

   Müellif (ra)’ın “Remizli Bir Nükte”de geçen ifâdeleri ile سَنَفْرُغُ لَكُمْ اَيُّهَا الثَّقَلَانِ “Ey ins u cin! Sizin için dünyâ şuûnâtından yakında fâriğ oluruz”[897] âyet-i kerîmesinin ma‘nâsındaki müşkilât, tam ma‘nâsıyla halledilmiştir. Biz bu âyetin tefsîrini yaparken, devâmlı bu “Remizli Bir Nükte”de geçen îzáhata havâle ediyoruz. Bu îzáhata göre âyet-i kerîmenin ma‘nâsı şöyle olur: “Ey cin ve ins! Bir gün size boş olacağım”; ya‘nî: “Ne vakit meclis-i imtihân kapandı; tecrübe vakti bitti; esmâ-i hüsnâ hükmünü icrâ etti; kalem-i kader mektûbâtını tamâmıyla yazdı; kudret, nukúş-ı san‘atını tekmîl etti; mevcûdât, vezáifini îfâ etti; mahlûkát, hizmetlerini bitirdi; her şey ma‘nâsını ifâde etti; dünyâ, âhiret fidânlarını yetiştirdi; zemîn, Sáni-ı Kadîr’in bütün mu‘cizât-ı kudretini, umûm havârik-ı san‘atını teşhîr edip gösterdi; şu Álem-i Fenâ, sermedî manzaraları teşkîl eden levhaları zamân şerîtine taktı. İşte o zamân sizin işinizi ve hesâbınızı göreceğim!”

Müellif (ra), mezkûr cümlelerinde, “Ölecek álemin dirilmesi mümkündür” da‘vâsının isbâtı sadedinde on bir delîl zikretti. Bu on bir delîli maddeler hâlinde şöyle gösterebiliriz:

ÖLECEK ÁLEMİN DİRİLMESİ MÜMKÜN

OLDUĞUNUN ON BİR DELÎLİ:

1) Vaktâ ki; meclis-i imtihân kapandı.

O Sáni-ı Zü’l-Celâl’in hikmet-i sermediyyesi ve inâyet-i ezeliyyesi; o imtihân netîcelerini iktizá etti.

O Sáni-ı Zü’l-Celâl’in hikmet-i sermediyyesi ve inâyet-i ezeliyyesi, o imtihân netîcelerini ve esbâb-ı záhiriyyenin perdesini yırtmasını ve her şey doğrudan doğruya Hálık-ı Zü’l-Celâl’ine teslîm etmesi gibi hakíkatları iktizá ettiği için, kâinâtı dağdağa-i tegayyür ve fenâdan, tahavvül ve zevâlden kurtarmak ve ebedîleştirmek için o zıdların tasfiyesini istedi ve tegayyürün esbâbını ve ihtilâfâtın maddelerini tefrîk etmek istedi.

Lügat: ezeliyye, tahavvül, tegayyür, dağdağa, elbette, kurt(a), manzara, sermedî, tasfiye, tecrübe, udre(t), ediyye, hikmet, hizmet, kündür, meclis, mezkûr, âhiret, sinin, âhire