Yirmi Dokuzuncu Söz/Metin

… o vezáif-i mevcûdâtın faydalarını, gáyelerini, o hidemât-ı mahlûkátın ücretlerini ve o kelimât-ı kitâb-ı kâinâtın ifâde ettikleri ma‘nâların hakíkatlerini ve isti‘dâd çekirdeklerinin sünbüllenmesini ve bir mahkeme-i kübrâ açmasını ve dünyâdan alınmış misâlî manzaraların göstermesini

Şerh

6) O Sáni-ı Zü’l-Celâl’in hikmet-i sermediyyesi ve inâyet-i ezeliyyesi, (o vezáif-i mevcûdâtın faydalarını, gáyelerini) iktizá etti. Mevcûdâtın vazífe ve hizmetlerinden hâsıl olan fâide ve gáyenin ne olduğu, insân tarafından bu dünyâda tam ma‘nâsıyla anlaşılmıyor. O fâide ve gáye, ancak dâr-ı âhirette tam ma‘nâsıyla anlaşılır.

7) O Sáni-ı Zü’l-Celâl’in hikmet-i sermediyyesi ve inâyet-i ezeliyyesi, (o hidemât-ı mahlûkátın ücretlerini) iktizá etti. Mevcûdât, yaptığı hizmetlerin ücretlerini orada alacaktır. Şâyet ubûdiyyet ve hizmetini yapmışsa, ücretini alır; yapmamışsa cezâsını çeker. 

8) O Sáni-ı Zü’l-Celâl’in hikmet-i sermediyyesi ve inâyet-i ezeliyyesi, (ve o kelimât-ı kitâb-ı kâinâtın ifâde ettikleri ma‘nâların hakíkatlerini) iktizá etti. Kâinât, çok ma‘nâları ifâde eden bir kitâbdır. Bu kâinât kitâbının ma‘nâlarının neye delâlet ettiğini insân burada tam anlayamıyor. Âhiret áleminde ise; insân, kâinât kitâbının ifâde ettiği ma‘nâyı hakkıyla anlayacaktır. Zîrâ, bu dünyâ dâr-ı hikmet olduğundan esbâb vaz‘ edilmiştir. Esbâb perdesi ise insânın o ma‘nâları hakkıyla anlamasına mâni‘ oluyor.

9) O Sáni-ı Zü’l-Celâl’in hikmet-i sermediyyesi ve inâyet-i ezeliyyesi, (ve isti‘dâd çekirdeklerinin sünbüllenmesini) iktizá etti. Burası fidânlıktır. Bu fidânlıkta herkes ve her şey ekildi. Orada ya iyi, ya da kötü sünbül verecektir. 

10) O Sáni-ı Zü’l-Celâl’in hikmet-i sermediyyesi ve inâyet-i ezeliyyesi, (ve bir mahkeme-i kübrâ açmasını) iktizá etti. Zemîn, Sáni-ı Kadîr’in bütün mu‘cizât-ı kudretini, havârik-ı san‘atını teşhîr edip gösterdi. Buna mukábil, vazífesini yapanlarla yapmayanları biribirinden tefrîk etmek için  Elláh (cc) bir mahkeme-i kübrâ açacaktır.

11) O Sáni-ı Zü’l-Celâl’in hikmet-i sermediyyesi ve inâyet-i ezeliyyesi, (ve dünyâdan alınmış misâlî manzaraların göstermesini) iktizá etti. Buradan alınan manzaralar, hem haşirde, hem de Cennet’te gösterilecektir.

Bu gelecek son cümle ise, netîce olan mezkûr on bir maddenin hulâsasıdır. Müs-

Lügat: ezeliyye, mahkeme, manzara, udre(t), ediyye, hikmet, hizmet, mezkûr, âhiret, fâide, âhire