Yirmi Dokuzuncu Söz/Metin

Vaktâ ki; meclis-i imtihân kapandı. Tecrübe vakti bitti. Esmâ-i Hüsnâ hükmünü icrâ etti. Kalem-i kader, mektûbâtını tamâmıyla yazdı.

Şerh

Cenâb-ı Hak, şu dünyâda zıdları cem‘ etti. Daha sonra onları biribirine karıştırıp yoğurdu. Hayât ile memât, gece ile gündüz, yaz ile kış, sıcak ile soğuk, sıhhat ile hastalık, sürûr ile hüzün, îmân ile küfür, hayr ile şer, melek ile şeytán, mü’min ile kâfir, kısaca bütün zıdlar tekvînî ve teklîfî olarak biribiriyle devâmlı bir súrette çarpışıyor.

Hulâsa: Mevcûdât-ı álem tekâmül kánûnuna tâbi‘ kılınmıştır. Bu ise, bi’z-zarûre haşir ve neşri iktizá eder. Demek, bir dâr-ı mükâfât ve mücâzât muhakkak mevcûddur. “Risâle-i Nûr” eserlerinde şâyet tekvîn ile teklîf biribirinden ayırd edilmezse, mes’ele tam ma‘nâsıyla anlaşılmaz.

(Vaktâ ki;) -Bu kelime, şart edâtıdır. Cevâb-ı şart ise, ileride gelecek olan Müellif (ra)’ın şu cümlesidir: “Elbette Kıyâmet’i koparacak ve o netîceler için tasfiye edecek.”

Müellif (ra), bu şart edâtına bağlı on bir şart cümlesi zikretmektedir. Şöyle ki:

1) Vaktâ ki; (meclis-i imtihân kapandı.) Mevcûdât-ı álemin imtihânı bitti. Bu dünyâ, zıdların biribirine karıştığı bir yerdir. Kıyâmet’in kopması, o zıdların biribirinden tamâmen ayrılması demektir. Çünkü, bu dünyâda hayr ve şer, lütuf ve kahr berâber bulunur. Bunun hikmeti, hakáik-ı nisbiyyenin zuhûrudur. Bu sebeble, ne lütuf tam lütuftur, ne de kahr tam kahrdır. Burada biribirine zıd olan şeyler nisbîdir, hakíkí değildir. Bu ise, imtihân içindir. Meclis-i imtihân kapandığında, hakáik-ı nisbiyye biribirinden tamâmen ayrılır. Cennet tam lütuf yeri, Cehennem ise tam kahr yeri olarak tezáhür eder.

2) Vaktâ ki; (tecrübe vakti bitti.) Nev-ı beşerin teklîfî olarak tecrübeye tâbi‘ tutulduğu vakit sona erdi.

3) Vaktâ ki; (Esmâ-i Hüsnâ hükmünü icrâ etti.) Ya‘nî, hakáik-ı nisbiyyenin tezáhürü için kaderde ne kadar hükm-i İlâhî varsa, esmâ-i hüsnâ da o hükümleri icrâ ve tatbîk etti.

4) Vaktâ ki; (kalem-i kader,) -bu ta‘bîrden murâd, ilm-i İlâhîdir- (mektûbâtını tamâmıyla yazdı.) Ya‘nî, ilm-i İlâhîde ne kadar mektûb yazılması irâde edilmişse, bütün o mektûblar bu álemde yazıldı ve bitti. İlm-i İlâhî, bu dünyâda hükmünü icrâ etti.

Lügat: cehennem, elbette, muhakka, tasfiye, tecrübe, tekâmül, hikmet, kelime, meclis, kâfir, nisbî