Yirmi Dokuzuncu Söz/Metin

REMİZLİ BİR NÜKTE:

Şu kâinâta dikkat edilse görünüyor ki, içinde iki unsur var ki; her tarafa uzanmış kök atmış: Hayır-şer, güzel-çirkin, nef‘-zarar, kemâl-noksán, ziyâ-zulmet, hidâyet-dalâlet, nûr-nâr, îmân-küfür, táat-isyân, havf-muhabbet gibi âsarlarıyla, meyveleriyle, şu kâinâtta ezdâd biribiriyle çarpışıyor, dâimâ tegayyür ve tebeddülâta mazhar oluyor. Başka bir álemin mahsúlâtının tezgâhı hükmünde çarkları dönüyor.

Şerh

(REMİZLİ BİR NÜKTE:

(Şu kâinâta dikkat edilse görünüyor ki, içinde iki unsur var ki; her tarafa uzanmış kök atmış: Hayır-şer, güzel-çirkin, nef‘-zarar, kemâl-noksán, ziyâ-zulmet, hidâyet-dalâlet, nûr-nâr, îmân-küfür, táat-isyân, havf-muhabbet gibi âsarlarıyla, meyveleriyle, şu kâinâtta ezdâd) zıdlar (biribiriyle çarpışıyor, dâimâ tegayyür ve tebeddülâta mazhar oluyor.) Dikkat edilse, Müellif (ra), bu cümleleriyle bu álemde hem teklîfî, hem de tekvînî olarak bir mücâdele ve mücâhede olduğunu ifâde etmektedir. Meselâ; hayır-şer, hidâyet-dalâlet, îmân-küfür, táat-isyân “teklîfî” olarak; güzel-çirkin, nef‘-zarar, kemâl-noksán, ziyâ-zulmet, nûr-nâr “tekvînî” olarak bir mücâdeleyi ifâde etmektedir. Havf ve muhabbet ise, her iki cihete bakar. Ya‘nî, hem teklîfi hem de tekvîni ifâde eder.

(Başka bir álemin mahsúlâtının tezgâhı hükmünde çarkları dönüyor.) Demek, bu álemin gidişâtına dikkat edildiği zamân anlaşılıyor ki; bu dünyâda çarpışan zıdlar, başka bir álemden buraya akıp gelmiştir. Burada hikmet-i ezeliyyenin tahakkuk etmesi için biribiriyle çarpışıyor. Müsâbaka ve mücâdele bitince, bütün ezdâd Âhiret Álemi’ne izn-i İlâhî ile sevk ediliyor. Haşir meydânındaki muhâkeme ve muhâsebeden sonra ezdâd biribirinden tasfiye edilip Cennet ve Cehennem denilen mükâfât ve cezâ mahallerinde karâr kılacaklardır. O hâlde, kâinâtın çarkları, ezdâdın biribiriyle çarpışması üzerine dönüyor. Dünyâda bu zıdların çarpışması isbât eder ki, bu álemin harâbiyyetinden sonra dirilmesi mümkündür.

Lügat: tebeddülât, cehennem, ezeliyye, muhabbet, tahakkuk, tebeddül, tegayyür, mahalle, tasfiye, dikkat, hikmet, kündür, tezgâh, çirkin