olduğunu bi-ilme’l-yakín bildirdi. Hem îmân, ileride gözünü açıp bana bakan kabri ve kabrin arkasında ebede giden câddeyi, nûr-i Kur’ân ile gösterdi ki; o kabir, kuyu kapısı değil, belki álem-i nûrun kapısıdır. Ve o yol ise; hîçliğe ve ademistâna değil, belki vücûda, nûristâna ve saádet-i ebediyyeye giden yol olduğunu tam kanâat verecek bir derecede gösterdiğinden, derdlerime hem dermân, hem merhem oldu. Hem îmân, o elinde pek cüz’î bir kesb bulunan cüz’î bir cüz-i ihtiyârî yerine, o hadsiz düşmân ve zulmetlere karşı, gayr-ı mütenâhî bir kudrete istinâd etmek ve hadsiz bir rahmete intisâb etmek için o cüz-i ihtiyârînin eline bir vesîka veriyor; belki de îmân, o cüz-i ihtiyârînin elinde bir vesîka oluyor. Hem o cüz-i ihtiyârî olan silâh-ı insânî, gerçi zâtında hem kısa, hem áciz, hem noksándır. Fakat, nasıl ki bir asker, cüz’î kuvvetini devlet hesâbına isti‘mâl ettiği vakit, binler derece kuvvetinden fazla işler görür; öyle de, sırr-ı îmânla o cüz’î cüz-i ihtiyârî, Cenâb-ı Hak nâmına O’nun yolunda isti‘mâl edilse, beş yüz sene genişliğinde bir Cennet’i dahi kazanabilir. Hem îmân, geçmiş ve gelecek zamâna nüfûz edemeyen o cüz-i ihtiyârînin dizginini cismin elinden alıp, kalbe ve rûha teslîm eder. Rûh ve kalbin dâire-i hayâtı ise, cisim gibi hâzır zamâna münhasır olmadığından, pek çok seneler mâzíden, pek çok seneler istikbâlden dâire-i hayâtına dâhıl olduğundan; o cüz-i ihtiyârî, cüz’iyyetten çıkıp külliyyet kesb eder. Zamân-ı mâzínin en derin derelerine kuvvet-i îmân ile girebildiği ve hüzünlerin zulmetlerini def‘ edebildiği gibi; nûr-i îmân ile istikbâlin en uzak dağlarına kadar çıkar, korkuları izâle eder.” [25]